Gemiddeld stopt één op de drie studenten in het eerste jaar met zijn of haar studie. Bij sommige opleidingen ligt dit percentage zelfs rond de 60-70 procent. De grootste oorzaken van studie-uitval zijn het maken van een verkeerde studiekeuze en een gebrek aan motivatie. Opleidingen kunnen uitval voorkomen met behulp van goede studieloopbaanbegeleiding, zeker in de eerste 100 dagen van de studie.
SLB in het onboardingstraject: Nu en in de toekomst!
In dit interview deelt Reinier Gerritzen zijn expertise over studieloopbaanbegeleiding en het belang daarvan voor studentonboarding. Reinier werkte van 2012 tot 2020 als studieloopbaancoach en ontwierp studieloopbaanprogramma’s voor verschillende opleidingsniveaus op de Hogeschool Rotterdam. Naast deze functie werkte hij als zelfstandig onderwijsontwikkelaar op het gebied van studieloopbaanbegeleiding en projectmanagement voor het (internationale) hoger onderwijs. Ook ontwikkelde Reinier samen met Edumundo de Edubooks Studie & Loopbaan en Projectmanagement.
De belangrijkste factor is of de student zich 'thuis' voelt bij de gekozen opleiding
Kan je jouw ervaringen als ontwikkelaar van het Edubook Studie & Loopbaan met ons delen?
'Het Edubook Studie & Loopbaan is een vierjarige methode die ingezet kan worden in het hoger onderwijs en inmiddels ook in het beroepsonderwijs. De methode is zowel in het Nederlands als in het Engels beschikbaar. Het Edubook bestaat uit drie thema’s: studieontwikkeling, persoonlijke ontwikkeling en loopbaanontwikkeling. Het bevat alles wat een student nodig heeft aan theorie en opdrachten om zich te ontwikkelen in zijn of haar studie en loopbaan.
De ontwikkeling van het Edubook Studie & Loopbaan ging van start in 2015. Dit is ook het jaar waarin ik Menno Thijssen (oprichter Edumundo en Talmundo) sprak over de ontwikkelingen bij Edumundo. Menno vertelde met veel enthousiasme over de start van het digitaliseren van leermiddelen voor het hoger onderwijs. Als ervaren studieloopbaanspecialist zag ik gelijk in, dat dit ook perfect zou zijn voor het vak studieloopbaanbegeleiding. Zo zijn Edumundo en ik begonnen met het ontwikkelen van het Edubook Studie & Loopbaan. De eerste versie van het Edubook is live gegaan in 2016.
Het bevat alles wat een student nodig heeft aan theorie en opdrachten om zich te ontwikkelen in zijn of haar studie en loopbaan
Afgelopen jaar hebben we het Edubook Studie & Loopbaan vernieuwd. Het is didactisch verbeterd, inhoudelijk verder uitgebreid, visueel nog aantrekkelijker geworden en bevat meer interactieve opdrachten en casuïstiek. In de herziene versie kan een docent ook veel makkelijker bepaalde thema’s of opdrachten modulair inzetten.'
Hoe kwam JE op het idee om het Edubook Studie & Loopbaan te ontwikkelen?
‘Als studieloopbaanspecialist ben ik lang bezig geweest om bestaande studieloopbaanprogramma’s te verbeteren en verder te ontwikkelen. Hierdoor heb ik een grote verzameling van theorie, opdrachten en casuïstiek opgebouwd en op een gegeven moment dacht ik ‘mijn opgebouwde kennis en kunde, zijn waarschijnlijk ook relevant voor andere docenten’.'
Het contact met de student is het belangrijkst
Wat miste je in de bestaande studieloopbaanprogramma’s?
'Het contact met de student is het belangrijkst. Vaak gaat er in studieloopbaanprogramma’s veel tijd zitten in het nakijken van opdrachten en eigenlijk is dat zonde. Je zet er een acht op en niemand die er meer naar kijkt. Bij studieloopbaanbegeleiding gaat het erom dat je actief aan de slag gaat met de student. Mijn doel was om méér contacttijd te creëren die je aan de studenten kunt besteden en minder tijd te besteden aan het voorbereiden en nakijken van opdrachten. Edumundo biedt het platform en de schaalbaarheid waardoor meer docenten hiervan kunnen profiteren. Nu zijn alle opdrachten en theorieën gestandaardiseerd, waardoor docenten zich kunnen bezighouden met de ontwikkeling van de studenten in plaats van tijd te verliezen aan het maken van opdrachtformulieren.'
Wat zijn op dit moment de belangrijke ontwikkelingen binnen het vak studieloopbaanbegeleiding?
'Erg actueel is dat het onderwijs voornamelijk op afstand plaatsvindt. Dit brengt veel uitdagingen met zich mee voor zowel studenten als docenten. Ook het onboarden van studenten is een uitdaging geworden in het hoger en middelbaar beroepsonderwijs. Op dit moment is het bijna niet mogelijk om in één ruimte te zijn met een student. Dat is echt anders dan voorgaande jaren. Maar als je inhoudelijk kijkt naar de ontwikkelingen in studieloopbaanbegeleiding, dan is er niet zoveel veranderd. Het studieloopbaantraject bevat hoofdzakelijk nog dezelfde thema’s. Inhoudelijk gaat het nog steeds over het ontwikkelen van studievaardigheden, leren samenwerken, je kwaliteiten ontdekken, beroepsmogelijkheden verkennen en een stageplek of baan te bemachtigen door te netwerken en te solliciteren.'
Edumundo biedt het platform en de schaalbaarheid waardoor meer docenten hiervan kunnen profiteren
Hogescholen en universiteiten schrappen voor dit jaar het bindend studieadvies. Wat voor impact heeft dit op het belang van studieloopbaanbegeleiding?
'Het bindend studieadvies is geen perfect middel maar het fungeert als een stok achter de deur. Het zorgt ervoor dat studenten geforceerd worden om de balans over hun (studie)keuze op te maken. Als je het studieadvies afschaft dan kan het zo zijn dat studenten de beslissing om te stoppen met hun studie uitstellen. Die beslissing om door te gaan of te stoppen ligt aan meerdere factoren. De belangrijkste factor is of de student zich 'thuis' voelt bij de gekozen opleiding. Zonder het bindend studieadvies moet je studenten nog actiever zichzelf de vraag laten stellen: zit ik hier op de goede plek? Het bindend studieadvies dwingt studenten tot studeren en het nadenken over de juiste studiekeuze. Haal je dit weg, dan moet je studenten op een andere manier daarbij begeleiden.'
Het grote probleem met het hoger onderwijs is dat een definitieve studiekeuze vaak te vroeg komt voor studenten
Kun je uitleggen wat je onder studentonboarding verstaat?
'Uiteindelijk komt het moment dat de aspirant-student een studiekeuze moet maken. Het grote probleem met het hoger onderwijs is dat een definitieve studiekeuze vaak te vroeg komt voor studenten. De kans is dan aanwezig dat die keuze niet weldoordacht gemaakt wordt. Op een open dag staat een student tussen twintig verschillende economische opleidingen en zie dan maar eens het verschil te herkennen tussen bijvoorbeeld Trade Management voor Azië en International Business, of tussen Bedrijfseconomie en Bedrijfskunde. Op het moment dat een student zich inschrijft is de kans aanwezig dat het een niet helemaal bewuste keuze is. Dit hoeft overigens niet te betekenen dat het ook direct een verkeerde keuze is.
Ik denk dat de meeste studenten pas echt gaan nadenken over hun opleiding als ze beginnen in augustus. Dan komt het belangrijkste gedeelte van studentonboarding ook echt op gang, namelijk de eerste 100 dagen van de studie. Dat zijn de eerste twee blokken of de tijd tot februari waarin studenten in de door hun gekozen opleiding moeten landen. Het is in deze fase van groot belang om de studenten zo snel mogelijk in contact te brengen met de essentie van de opleiding: hoe moeilijk is de opleiding, wat zijn de kenmerkende uitdagingen die je in het beroepenveld tegenkomt, wat zijn de carrièreperspectieven, et cetera. Uiteindelijk kunnen studenten eind december, hopelijk met alle studiepunten, een gemotiveerde beslissing nemen of ze de opleiding willen voortzetten of de opleiding willen verlaten.'
Mijn doel was om méér contacttijd te creëren die je aan de studenten kunt besteden
Waarom is een goede studentonboarding essentieel voor studenten in het hoger en beroepsonderwijs?
'Een algemeen antwoord daarop is dat studenten in een nieuwe omgeving komen en dat dit vaak nieuw en spannend voor ze is. Dit betekent dat studenten moeten wennen en daar moeten ze bij begeleid worden. Dat is de verantwoordelijkheid van de school. Als je als onderwijsinstelling of als opleiding de onboarding in de eerste 100 dagen goed inricht, dan kun je studenten helpen ontdekken of ze wel op de goede plek zitten. Dat is mijn definitie van studiesucces. Dus doorgaan met de studenten die echt willen en kunnen en de studenten helpen die niet verder willen of kunnen met de opleiding.'
Als docent moet je studenten dus snel onderwijzen in de studievaardigheden die zij nodig gaan hebben
Wat maakt het Edubook Studie & Loopbaan geschikt voor het onboardingsproces van studenten?
'Een opleiding gaat vaak over studiesucces, maar wat is studiesucces? Een student wil het gevoel hebben dat hij of zij zich thuis voelt bij de gekozen opleiding. Er zijn vier factoren waarmee studenten kunnen onderzoeken of ze passen bij de opleiding: kunnen, kennen, willen en doen. Deze vier factoren zijn onderdeel van het Edubook Studie & Loopbaan.
Bron: de vier elementen van studiesucces - Het Edubook Studie & Loopbaan
Kunnen
Het eerste element van studiesucces is: kan ik het? Dit gaat over de capaciteiten. De student moet aan de specifieke eisen die de opleiding stelt kunnen voldoen en tevens, over de benodigde studievaardigheden beschikken. Het is dus belangrijk om studenten daar zo snel mogelijk mee in contact te brengen. Het is niet verstandig om alleen maar makkelijke toetsen af te nemen in de eerste twee blokken, want dan hebben de studenten geen representatief beeld van het niveau van de opleiding. De manier van studeren in het hoger of beroepsonderwijs is anders dan in het voortgezet onderwijs. Als docent moet je studenten dus snel onderwijzen in de studievaardigheden die zij nodig gaan hebben – van teksten lezen tot samenvattingen maken en de voorbereiding op toetsen. Het Edubook Studie & Loopbaan biedt ter ondersteuning hiervan een ruim pallet met de meest essentiële studievaardigheden.
Kennen
De volgende factor is kennen en gaat over 'elkaar' kennen. Het is heel belangrijk voor studenten dat zij zich met de medestudenten en docenten om hen heen op hun plek voelen. Dat is voor iedereen belangrijk, maar zeker voor jongeren. De sociale factor is een cruciale component.
Reik studenten in de eerste 100 dagen van de studie verschillende opdrachten aan om zichzelf beter te leren kennen. Het Edubook Studie & Loopbaan voorziet hierin. Vervolgens kunnen studenten de uitkomsten van de opdrachten bespreken met medestudenten en zo ook elkaar beter leren kennen. Deze opdrachten worden vervolgens met een docent besproken om verder te onderzoeken of de studie past bij de eigen behoeften, wensen en doelstellingen. Tijdens dit proces is het van groot belang dat docenten heel gericht en duidelijk zijn naar studenten. Leg studenten uit dat het niet vanzelfsprekend is dat zij op hun plek zitten. Daarbij is het belangrijk om begrip te tonen voor de studenten die zich niet op hun plek voelen. Begeleid deze studenten door hen uit te laten zoeken waar ze wel interesse in hebben, zodat zij vervolgens een bewuste en gemotiveerde beslissing kunnen nemen voor een vervolgstap.
Willen
De factor willen relateert aan de interesse van de studiekeuze en de beroepskeuze – is dit mijn beroep, mijn werkveld, wil ik hier ooit iets in doen? Het maakt nogal een verschil of je Bedrijfskunde of Verpleegkunde studeert. Studenten worden dus getriggerd om na te denken over de mogelijkheden en wat hen hierin aanspreekt. Dit is belangrijk want ze hebben vaak nog geen inzicht in wat het werk precies inhoudt. Daarom is het belangrijk dat studenten hiernaar op onderzoek uitgaan.
In het Edubook Studie & Loopbaan kan de student tussentijds zijn of haar studiekeuze evalueren met behulp van een opdracht. Ook besteedt het leermiddel veel aandacht aan de oriëntatie op het werkveld. Hierin onderzoekt de student wat hij of zij kan bereiken met de opleiding.
Doen
De laatste factor is doen en richt zich vooral op motivatie. Slaat een student op het moment dat het er toe doet de boeken open of kiest hij of zij ervoor om te Netflixen? Hierbij is het van belang of de motivatie voor de opleiding vanuit de student zelf komt of meer van buitenaf, bijvoorbeeld wanneer een student een opleiding heeft gekozen om zijn of haar familie niet teleur te stellen. Het is belangrijk om te achterhalen met welke motivatie een student daar zit en wat daaraan verbeterd kan worden. Het Edubook bevat verschillende opdrachten om dit proces te ondersteunen.
Het Edubook Studie & Loopbaan bevat opdrachten die docenten in hun eigen programma kunnen opnemen. De docent behandelt deze tijdens bijeenkomsten en in individuele gesprekken. Studenten maken motivatietesten, verkennen de beroepsmogelijkheden en verdiepen zich in de studievaardigheden. Langzamerhand krijgen de studenten een goed beeld van waar ze terecht zijn gekomen en wat er van hen verwacht wordt. De opdrachten kunnen ook gekoppeld worden aan badges of aan de College Coins-applicatie. Docenten zijn vrij om eigen opdrachten aan het Edubook toe te voegen om een eigen invulling aan het lesprogramma te geven.
Het Edubook Studie & Loopbaan bevat opdrachten die docenten in hun eigen programma kunnen opnemen
Hoe kan een docent aan de slag met SLB en onboarding?
"Docenten die behoefte hebben aan meer tips en ondersteuning op het gebied van onboarding in combinatie met het Edubook Studie & Loopbaan help ik graag. Ik nodig dan ook alle geïnteresseerden uit om via Edumundo contact met mij op te nemen voor advies en/of een training."
HET EDUBOOK STUDIE & LOOPBAAN
Het Edubook Studie & Loopbaan wordt alweer vier jaar succesvol ingezet bij vele opleidingen in heel Nederland en is onlangs volledig herzien (er is ook een Engelstalige versie beschikbaar). Het digitale theorie-, werkboek en portfolio in één, ondersteunt studenten tijdens de gehele studie bij de ontwikkeling als student, persoon en professional. De methode bevat drie hoofdthema's: Studieontwikkeling, Zelfverkenning & Persoonlijke ontwikkeling en Professionele ontwikkeling & loopbaanontwikkeling.
REINIER GERRITZEN
Reinier Gerritzen is onderwijsontwikkelaar, trainer, loopbaancoach en auteur van de Edubooks Studie & Loopbaan en Projectmanagement. Gerritzen is gespecialiseerd in de persoonlijke en professionele ontwikkeling van studenten en young professionals. Vanuit zijn rol als auteur van het Edubook Studie & Loopbaan schreef hij tips en digitale werkvormen die studieloopbaanbegeleiders helpen om op afstand les te geven.
Heb je naar aanleiding van dit artikel vragen of interesse in het Edubook Studie & Loopbaan?
Neem gerust contact met ons op via onderstaande button. Of vraag direct een demo aan.
Ook interessant: Tips voor studieloopbegeleiding op afstand en Ervaren slb-coaches over hun lessen op afstand
